Jelsumer Binnenpaed (Leeuwarden-Stiens)
Stichting Staten en Stinzen ijverde drie jaar lang voor plaatsing van een paneel bij het opgeknapte kerkenpad Leeuwarden-Stiens, het Jelsumer Binnenpaed, met informatie over de geschiedenis van het pad, de aanliggende state en de stinzenflora. Op 6 februari 2009 kon het lint worden doorgeknipt.
Bij de foto's.
Visclub Het Halve Dobbertje ontving op steenworp afstand de genodigden gastvrij met koffie. Gastheer Rob Robben, hier met rode broek, werkte jarenlang in het oudste stadscafé van Leeuwarden, het Oranje Bierhuis.
Voorzitter Bearn Bilker hield een pleidooi voor het herstel van de paden die bezoekers naar de staten en stinzen leiden. Beheerster Jacomine Hoogendam van Dekemastate (oranje sjaal) liep dit “as lij wetter yn’e earen”.
Onder de gasten veel mensen die de totstandkoming van het paneel gesteund hebben, financieel of inhoudelijk, of moreel. De voorzitter heeft hen eerder hartelijk bedankt.
Vooraan het echtpaar Van der Werf, dat de gemeente loyaal toestemming heeft gegeven voor het opnieuw in gebruik nemen van het wandelpad over hun land. Ondanks dat dit voor hun vee tot de nodige onrust leidt.
De afgevaardigden van de gemeente Leeuwarderadeel, buurtvereniging Om’e Klokslach, Wijkpanel Bilgaard, het Old Burger Weeshuis, bureau Varenius, Monumentensteunpunt en de Stichting Stinzenflora pasten duidelijk niet allemaal op het schapenbruggetje, tot verdriet van de fotograaf, maar de gemoedelijke sfeer van deze kleinschalige maar charmante “oplevering” is duidelijk aan deze foto af te lezen.
Uit de omgeving is van 30 meter diepte oud Middelséwater opgepompt, de voorzitter wast het paneel met dit water schoon, zodat de geschiedenis voor iedere gebruiker van het Jelsumer Binnenpaed helder wordt, en hij hoopt dat alle komende bezoekers bij hun wandeling zo een goede indruk krijgen van de rijke historie die deze omgeving kent.
Op het paneel staat de route weergegeven vanaf de Vierhuisterweg. Het pad kan echter al vanuit het centrum gelopen worden, en van oudsher heeft het waarschijnlijk tot het klooster Ganazereth in Ferwerd doorgelopen. Herstel van deze route ligt in het verschiet. Voor het totaal zou dan de oude benaming 'stêdpaad' weer naar voren kunnen komen, Durk Reitsma is een van de voorvechters.
Op naar Dekemastate en de stinzenflora!
OVER DE ROUTE:
Jelsumer Binnenpad of Middelweg
Het Jelsumer Binnenpad heette aanvankelijk de Middelweg en werd in 1543 de ‘middelwech na Hyelsum’ genoemd. Het stadspad verbond de dorpen ten noorden van Leeuwarden met de stad. Oorspronkelijk liep het vanaf het einde van de Pijlsteeg in de binnenstad via de Jelgerapoort bij het Perkswaltje door de latere Transvaalbuurt naar de Spanjaardslaan. Dit voetpad en tegelijk veedrift werd in 1494 door de aanleg van een nieuwe singelgracht rond de stad afgesneden. Sindsdien verliet de Middelweg de stad door de Hoeksterpoort. Hij liep vervolgens door de Arendstuin, langs Eebuurt, Spanjaardslaan en Jelsumerstraat het land in. Door de weilanden ging het over de Oude Meer bij de Drie Ducatons, pal langs of op enige afstand van de boerderijen op de kwelderwal ten oosten van de oude Middelzeedijk (Troelstraweg, Brédyk). Dat waren achtereenvolgens de boerderijen Tylkedam, Bilgaard, Paffenrode en Haskerzathe. Deze ‘pleatsen’ lagen niet pal aan de Middelzeedijk, maar werden daarvan gescheiden door een langwerpig stuk dijkland, het Langhe Landt. Enkele volkstuintjes aan de Troelstraweg herinneren aan deze smalle, hooggelegen en vruchtbare strook land die de Brédyk van het Jelsumer Binnenpad scheidt. Ook ten zuiden van Leeuwarden onder Huizum en Goutum lag een Middelweg. Daarvan zijn de Hollanderdijk en de Piskhoarnedyk de restanten.
(Bron: Meindert Schroor, Bureau Varenius, 2009)
OVER DE STINZENFLORA:
Stinzenflora in Friesland
De bloemenpracht van stinzenflora roept in het vroege voorjaar vrolijke lentekriebels op. Terwijl de rest van de natuur nog in winterrust is, steken sneeuwklokjes, krokussen, lenteklokjes, anemonen en andere knol-, bol- en wortelstokgewassen hun kopjes boven de grond uit. Belangrijke overeenkomst van de kleurige voorjaarsbloeiers is de vindplaats: historische plaatsen. Veelal in tuinen bij stinzen en states, maar ook bij kerkhoven, pastorieën, bolwerken, oude boerderijen en schaduwrijke plekken bij voorname buitenplaatsen.
Voor iedere natuur- en cultuurliefhebber heeft de combinatie van statige historische gebouwen en fraai aangelegde tuinen grote aantrekkingskracht. Immers, de bonte verzameling van soorten draagt een unieke geschiedenis met zich mee. Als ‘groene erfenis’ vertellen de stinzenplanten de verhalen van vroeger. Het zijn sporen die de Friezen rijkelijk hebben achtergelaten. Sporen waarvan men elk voorjaar opnieuw kan genieten.
Landschapsbeheer Friesland zet zich om de bijzondere stinzenflora op de kaart te zetten, zodat ze nu én in de toekomst behouden blijven. Zie voor meer informatie:www.landschapsbeheerfriesland.nl
(Bron: Landschapsbeheer Friesland, 2009.)
Downloads
Afbeeldingen